Samen sterker – Norman Viss

Ondertitel: “Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens”

Ik krijg wel eens de kriebels van de hausse aan zelfhulpboeken die over ons wordt uitgestort. Ik bedoel: hoe authentiek is het eigenlijk om uit een boekje te leren hoe je authentiek moet zijn!?
‘Samen sterker’ is zo'n boek, maar het bijzondere is er in dit geval aan dat het werd geschreven door een coach die tevens dominee is. Dat maakt de blikrichting net even anders. De subtitel van dit boek is dan ook een citaat uit het bijbelboek Spreuken (27:17).
Zoals een stuk ijzer alleen nooit scherper wordt, maar iets anders nodig heeft waarlangs het kan schuren, zo heeft een mens de medemens nodig om te groeien, zegt Viss. Het is mogelijk om helemaal in je eentje te groeien, maar die groei blijft beperkt. Het aan elkaar opscherpen kan pijn doen, er zitten risico’s aan vast; maar het resultaat is dat je in je relaties de diepte in gaat, en veel meer bereikt dan alleen de acceptatie van de ander zoals hij is.
Als je geen christen bent, betekent dit niet dat je niets aan dit boek hebt: het is niet bedoeld als preek en het wil vooral ook niemand bekeren.

De eerste week van oktober was “de week van de eenzaamheid - 2011” . Alleen al het feit dat zo’n week nodig is, zegt natuurlijk wel wat. Wat cijfers. Uit onderzoek van de Zonnebloem en Coalitie Erbij (een samenwerking van 30 maatschappelijke organisaties) blijkt dat een kwart van de Nederlanders een echt goede vriend of vriendin mist. Vrouwen hebben daar meer last van dan mannen. Tel daar de berichten bij op dat ouderen steeds eenzamer worden. Ongeveer 30 procent van de geënquệteerden is ontevreden over de sociale steun die ze krijgen. Meer dan de helft zegt dat ze niet veel mensen hebben op wie ze kunnen vertrouwen. Veel Nederlanders geven aan zich regelmatig in mindere of meerdere mate eenzaam te voelen. Velen die zich nu erg eenzaam voelen, verwachten ook in de toekomst vaker eenzaam te zijn.
Norman Viss is dan ook geen roepende in de woestijn als hij benadrukt dat we anderen nodig hebben om enigszins gezond en veilig door het leven te gaan: “… Ik kan het niet sterk genoeg zeggen: je redt het gewoon niet in je eentje. Zonder iemand die met je meegaat zal je meer onder de sores van het leven lijden dan noodzakelijk is… Het individualisme van onze maatschappij staat in schril contrast met de overgrote meerderheid van culturen in de wereld, of je het nu over het heden hebt of over het verleden. Andere (niet-westerse) culturen vinden dat individualistische denken van ons bijna krankzinnig…”.

Norman Viss schrijft mooie dingen over o.a. de ‘katalysatorfunctie’. Een katalysator is een term uit de scheikunde en doelt op chemische processen. Een katalysator stimuleert en brengt een proces op gang zonder dat het zelf verbruikt wordt of in essentie verandert. Vertaalt naar menselijk gedrag:
“… We kunnen elkaar stimuleren, aanmoedigen, terechtwijzen en opbouwen. Ik kan me voorstellen dat je de vraag stelt waarom dat moet. Waarom moeten we in beweging gebracht worden? Is dat niet te veel ‘moeten’? Hebben we niet meer behoefte aan rust, aan de stilte, aan de heimomenten? Het antwoord is uiteraard; ja en nee. Aan de ene kant moet niets. Alhoewel ik geloof dat we, door dat steeds tegen elkaar te roepen, onszelf wel eens voor de gek houden. Want het is onzin om te denken dat niets moet. Veel moet. Anders blijf je niet leven. De vraag is alleen hóe…”.
Een wet uit de thermodynamica stelt dat dingen die aan hun lot worden overgelaten veranderen in chaos. Dat is niet alleen een natuur-, maar ook een geestelijke wet: “… een huwelijksrelatie gaat nooit vanzelf vooruit; het gaat altijd vanzelf achteruit…”.
Een aangehaald citaat van C.S. Lewis: “… Liefhebben is kwetsbaar zijn, hoe dan ook. Heb iets of iemand lief en je kunt er zeker van zijn dat je hart doorstoken en wellicht gebroken zal worden. Als je het beslist intact wil houden zul je het aan niemand uit handen mogen geven, zelfs niet aan een dier…”. En zo word je vanzelf eenzaam. Heel erg eenzaam.

Ik noem even de aandachtspunten in dit boek:
• Vrijheid, dankbaarheid en vrijgevigheid.
• Het wereldbeeld
• Vertrouwen winnen en geven
• Het verhaal van ons leven
• Doelen die geworteld zijn in je passies
• Verantwoordelijkheid bij de ander laten
• Vragen die tot groei leiden
• Zijn, doen, worden
• What’s in it for me?

Ik vind dit echt zo’n studie waaruit iedereen datgene peurt waar hij of zij, naargelang zijn levenssituatie, behoefte aan heeft of iets mee kan.
In de wetenschap dat ik veel laat liggen, zal ik aangeven welke frases mij in het bijzonder troffen in het verhaal van Norman Viss:

“… De spreuk is bekend: ‘Als je doel niets is, dan zal je dat ook zeker bereiken’…”

Als we aan het eind van ons leven terugkijken, wat zal er dan belangrijk voor ons zijn? “… Tien tegen één dat je op dat moment niet aan het saldo van je bankrekening denkt of aan de schulden die je hebt. Of dat je denkt: ‘Wat jammer dat ik niet meer uren op kantoor heb besteed.’ Het zal gaan om de kwaliteit van je leven, en waarschijnlijk spelen daarbij de relaties die je hebt de belangrijkste rol…”.

Over het ontdekken van je diepste passies en drijfveren, een hele tegendraadse: “… Noem voor jezelf waar je de meeste pijn en verdriet van ervaart en voelt. Wat raakt jou het diepst? Waar word je nou echt kwaad om? Als je daarvan de positieve tegenpool kunt ontdekken, heb je waarschijnlijk een fundamentele drijfveer van jezelf gevonden… (ik moest denken aan wat Jessica Durlacher over een moeder met haar baby schreef – zie mijn blog van 24.09.’11 – : de tederheid waarmee ze over zijn ruggetje wreef was tegelijk een bundeling van pure kracht, geweld dat klaarlag voor iedereen die dit kind zou proberen af te pakken of kwaad te doen. “… De keerzijde van de ergste, grootste liefde was geweld. De vraag was of aan de andere kant van geweld altijd sprake was van liefde…”. En wat betekent dat voor mensen die heel erg boos op je worden?).

Iets wat ik vaak ben tegengekomen, en waar ik eigenlijk nooit een verklaring voor heb kunnen vinden (misschien wel heel erg dom van mij): “… Frankl bedacht de term ‘Sunday Neurosis’. Deze term doelt op een vaak voorkomende ‘weekenddepressie’ waar mensen onder lijden. Gedurende de week hebben ze het te druk om na te denken over de waarom-vraag. Waarom werk ik zo hard, waar dient het toe? Juist in het vrije weekend krijgen mensen ruimte om hierover na te denken, en vallen ze in een gat. Die leegte dringt zich zo aan hen op dat depressieve klachten het weekend kleuren ( je wilt niet weten hoeveel mensen tegen mij hebben gezegd dat ze zondag een vreselijke ‘rot-dag’ vinden)…”.

“… Steeds meer mensen in onze tijd hebben wat nodig is om goed te leven, maar weten niet waaróm ze goed moeten leven…”.

“… In zijn boek ‘Authentiek’ gebruikt Boele Ytsma het woord ‘eenheid’ om authentiek zijn aan te geven: ‘Ons probleem is niet dat we het gevoel niet kunnen bereiken; ons probleem is dat het maar geen eenheid worden wil: ons denken en ons voelen, ons willen en onze verantwoordelijkheid’…”.

Veel heb ik geleerd over het omgaan met mensen die vastzitten in hun z.g. ‘slachtofferrol’. En leuk vond ik ook het hoofdstuk over ‘luisteren’, omdat ik net een paar dagen geleden een cursus over ‘luisteren’ had. Veel dezelfde dingen: over het stellen van open en gesloten vragen. Over de stilte in gesprekken: het is goed om net als je wilt gaan praten, je nog even in te houden, omdat dat het moment is waarop heel vaak het meest essentiële gezegd gaat worden. Mensen vertellen niet wat hun echt dwars zit. Soms moet je hele omtrekkende bewegingen maken. B.v. door te vragen naar hoe hun dag is verlopen; zodat je langzaam dichter bij de situatie komt waar je het over wilt hebben. Die cursus werd trouwens gegeven door iemand die ooit als rechercheur bij de politie veel verhoren heeft afgenomen. Praktijkervaring: wist je b.v. dat 90 % van de mensen die iets ter plekke staan te verzinnen, hun ogen naar boven draaien, terwijl degenen die nadenken naar beneden kijken? En dat, zo gauw je je bewust bent van eventuele ‘stoorzenders’ (het stinkt hier, de vloer plakt, de tv staat aan en maakt een hoop herrie) je er ook geen last meer van hebt? En dat het bijna onmogelijk is een bij-elkaar-gelogen verhaal op verschillende tijdstippen exact te recapituleren? (Dan weet je dus wat je moet doen om de waarheid boven tafel te krijgen)

Op www.samensterkeronline.nl kun je kijken voor verdieping rondom de thema’s van dit boek.

‘Samen sterker’ is voor €12,95 rechtstreeks te bestellen bij internetboekhandel IZB-Ark als je hier klikt.(IZB-Ark is onderdeel van de IZB, een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), die gemeenten en gemeenteleden adviseert, stimuleert, en ondersteunt door middel van toerusting, materialen en missionair werkers).

Uitgave: Ark Media - 2011