Nooit gedacht dat ik op dit weblog zoveel over films zou zetten, maar ik heb er weer eentje gezien waar ik wel over MOET schrijven: het ongelooflijk indrukwekkende schuld- en boete drama “Troubled water” (DeUsynlige / De onzichtbaren - 2008) van de Noorse filmmaker Erik Poppe .
Proloog: Twee tieners nemen een wandelwagentje met daarin een klein jongetje mee, als de moeder (actrice Trine Dyrholm) even een cafeetje in loopt om wat te kopen. Uit het zicht, doorzoeken ze de tas die in het bagagemandje ligt: de buit valt tegen. Terwijl ze daar druk mee bezig zijn, klimt het jongetje uit het wagentje, en loopt naar de waterkant van een snelstromende beek, waar ze naast staan. Dan loopt alles vreselijk uit de hand. Het jongetje struikelt en valt de beek in. De hoofdpersoon uit deze film, Jan Thomas (acteur Pal Sverre Valheim Hagen), duikt achter hem aan, vist hem uit het water, hij en zijn vriend zien dat het jongetje een fikse hoofdwond heeft, en Jan laat het jongetje weer het water inglijden.
Dat maakt van deze tieners moordenaars.
De film vangt aan met Jan Thomas, die na acht jaar ‘goed gedrag’, vrij komt uit de gevangenis. Jan heeft leren orgelspelen in de voor gedetineerden georganiseerde kerkdiensten. Hij krijgt een baantje als organist in een kerk: de plek bij uitstek waar alles draait om ‘vergeving’. Als Jan Thomas zich uitleeft op het orgel lijkt het of hij even zijn kwellende schuldgevoelens kan vergeten. Hij heeft de moord altijd ontkend.
Hij maakt kennis met de vrouwelijke pastor van de kerk, en ze valt al snel voor de stille zachtaardige Jan. Alles wordt nog veel complexer als blijkt dat ze een zoontje heeft, Jens, die sprekend op het dode jongetje uit Jan’s verleden lijkt. Ze voeren indringende religieuze gesprekken. De pastor zegt dat ze gelooft in een God die nog bewezen moet worden. Jan Thomas vindt dat naïef. Ik BEN naïef, zegt ze (tsja, als je zonder het te weten aanpapt met een kindermoordenaar…).
Hij maakt kennis met de vrouwelijke pastor van de kerk, en ze valt al snel voor de stille zachtaardige Jan. Alles wordt nog veel complexer als blijkt dat ze een zoontje heeft, Jens, die sprekend op het dode jongetje uit Jan’s verleden lijkt. Ze voeren indringende religieuze gesprekken. De pastor zegt dat ze gelooft in een God die nog bewezen moet worden. Jan Thomas vindt dat naïef. Ik BEN naïef, zegt ze (tsja, als je zonder het te weten aanpapt met een kindermoordenaar…).
Halverwege de film klapt het perspectief om: we worden geconfronteerd met de moeder van het dode jongetje, Agnes. Uiterlijk lijkt haar leven op orde. Ze heeft een leuke baan als lerares, twee aangenomen dochtertjes, een liefhebbende man. Maar het verloren zoontje knaagt aan haar innerlijk.
Op een dag komt Agnes tijdens een excursie met haar klas in de kerk van Jan terecht. Terwijl Jan op het orgel op een ontzagwekkende manier het ontroerende “Bridge over Troubled Water” (Simon en Garfunkel ) speelt, en alle kinderen ademloos toeluisteren, kijkt de lerares naar Jan, en dringt langzaam het besef tot haar door dat ze oog in oog staat met de moordenaar van haar zoontje.
Ze begint Jan Thomas te stalken, en raakt het spoor zo bijster dat ze Jens ontvoert. Uiteindelijk herhaalt de scène van de moord zich doordat Jan Thomas in paniek achter het stel aangaat, en hen vindt op de plek waar alles zich heeft afgespeeld. Ook Jens valt in het water, maar deze keer redt Jan Thomas het kind wel, zij het ternauwernood. Ondanks deze heldendaad blijft ‘vergeving’ voor alle betrokkenen heel, heel erg moeilijk… Misschien kan alleen God alles vergeven.
Ze begint Jan Thomas te stalken, en raakt het spoor zo bijster dat ze Jens ontvoert. Uiteindelijk herhaalt de scène van de moord zich doordat Jan Thomas in paniek achter het stel aangaat, en hen vindt op de plek waar alles zich heeft afgespeeld. Ook Jens valt in het water, maar deze keer redt Jan Thomas het kind wel, zij het ternauwernood. Ondanks deze heldendaad blijft ‘vergeving’ voor alle betrokkenen heel, heel erg moeilijk… Misschien kan alleen God alles vergeven.
“Troubled Water” is doortrokken van zwaar religieuze thematiek. Dat kan ook haast niet anders als alles zich in en om een kerk afspeelt. Met al die ronkende orgelmuziek, de duistere schuldgevoelens, de metafysische afgronden, komt de film bijna calvinistisch over.
Het troebele water wijst naar de symboliek van water in de Bijbel: het water van de doop dat leven schenkt, maar net zo goed het water van de doodsrivier.
In de Noorse titel “DeUsynlige” is het woord voor God, “Deus”, te lezen. Maar zijn aanwezigheid is onzichtbaar: “usynlig”.
De film doet denken aan Johannes de Doper, aan Sint-Christoffel die Christus over het water droeg, aan Goethes kinderrovende Erlkoning, aan de monsterlijke Abel Tiffaugus uit “De Elzenkoning” van Michel Tournier.
Ik las op internet dat er nogal druk gezocht is naar de indrukwekkende orgelmuziek in deze film. De componist is Iver Kleive. Voor zover ik weet is er geen CD van. Helaas. Wel heb ik trailers gevonden op YouTube, maar zonder beeld vind ik het niet zo geweldig klinken als met:
DeUsynlige (Troubled Water) organ music #1 - The Beginning
DeUsynlige (Troubled Water) organ music #2 - Class Visit
DeUsynlige (Troubled Water) organ music #3 - The Wedding
Geen opmerkingen :
Een reactie posten