Een Marokkaan in Noord – Barbara Schouten

Subtitel: ‘Moslimjongeren over geloof, hoop en seks’.

Ongeveer het eerste bericht dat ik in het nieuwe jaar op Nu.nl tegenkwam ging over Wilders die van plan is in 2013 zijn peilen stevig op de Islam te richten. “Daar gaan we weer”, dacht ik. Ik was dan ook aangenaam verrast door een artikeltje in de ochtendkrant over sociaal psycholoog Barbara Schouten (1970) die, voor zover ik weet voorlopig als enige, een boekje heeft geschreven waarin zij een aantal moslimjongeren die in onze samenleving als probleem worden ervaren – en dat is nog zachtjes uitgedrukt -, zélf aan het woord laat. Er zijn genoeg literaire moslimstemmen die zich in Nederland laten horen, maar zij zijn allemaal van gesettelde en aangepaste HBO-plussers. In “Een Marokkaan in Noord” komen in nog geen honderd bladzijden de jongens en meiden van de straat langs. Dat verdient het voetlicht.

Alsof je geen mens bent
Schouten slaat een brug naar een wereld die voor mijn gevoel steeds verder afdrijft. Dat viel in eerste instantie niet mee. Het vergde een aantal weken van eindeloze potjes pool (gelukkig had ze het spel dankzij een fanatiek vriendje van vroeger nog steeds in haar vingers), computerspelletjes en het zetten van kopjes thee, voordat ze het vertrouwen van een groep Marokkanen in een jongerencentrum in Amsterdam-Noord waardig was. De doorzetter wint. Het leverde een aantal diepte-interviews op waaruit negen verhalen zijn ontstaan die een goed beeld geven van wat gemiddeld doorgaat voor ‘Marokkaans tuig’.
Hamid: “… Ik wilde haar (een verkoopster) een beetje bang maken. Zei ze: die kutmarokkanen altijd weer. Maar ik ga er niet op in, ik word niet boos als ze zeggen: ja, die kutmarokkanen. Af en toe loop ik rond en zeg ik: ja, die kutmarokkanen, wat moeten we er toch mee? Maar van binnen voel je je wel verdrietig, alsof je geen mens bent…”.

De roes van geweld en seks
Het zijn vaak schreinende verhalen over jongens met weinig vooruitzichten, die het thuis zwaar hebben en in de buitenwereld constant het mikpunt zijn van grote en kleine vernederingen (niet met de bus mee mogen, niet welkom zijn in discotheken). Ook al lokken ze dat misschien zelf uit; het gaat ze niet in de koude kleren zitten. Soms krijg je de indruk dat ze in een niet te stoppen spiraal naar beneden roetsjen.
De statistieken over criminaliteit onder jonge Marokkanen zijn bekend. Er gaat veel fout. Barbara Schouten windt daar geen doekjes om: “… De roes van het geweld, die even vergetelheid biedt aan het monotone, grauwe migrantenbestaan en waarin je je voor een moment een held kunt wanen, zet deze jongeren misschien wel het meeste aan tot crimineel gedrag. Iemand zijn. Een onschuldiger roes waarin veel jongens hun heil zoeken, is de roes van seks. Sommige jongens willen, naar de normen van de islam, maagd blijven tot ze gaan trouwen, maar zij zijn in de minderheid. De meeste jongens die ik sprak, hebben al op jonge leeftijd hun eerste seksuele ervaring opgedaan, meestal zonder dat er sprake is van verliefdheid of zelfs genegenheid…”. Liefde uit een ‘koud hart’; noemt ene Rachid dat. Hij vindt dat wel zo veilig.

Niets te verliezen
Over de vraag waarom sommige Marokkaanse jongens zich vervelend gedragen, hoeft Sahara, een Marokkaanse jongerenwerkster, niet lang na te denken: “… Dat komt door hun ouders. Veel ouders van kinderen uit deze buurt hebben geen flauw idee wat hun kinderen uitspoken, waar ze uithangen en met wie. Die ouders hebben hun kinderen gigantisch verwaarloosd, die hebben nooit nagedacht over kinderen krijgen, over wat dat met zich meebrengt, wat dat van je vraagt. Er zijn veel Marokkaanse ouders die simpelweg geen interesse hebben in hun kinderen, die hebben er zoveel…”.
En ene Murat: “… Die Marokkaanse jongens hebben niets te verliezen, begrijp je? Die krijgen zoveel gezeik thuis als ze geen werk hebben dat ze gaan stelen om te laten zien dat ze goed bezig zijn. Niet laten zien dat je niks doet of niks bent. Ze hebben het moeilijk thuis, ze worden hard aangepakt. Marokkaanse vaders slaan hun kinderen ook. Mijn vader slaat niet, hij schreeuwt alleen…”.

Een beetje sneaky
Voor veel moslimjongeren is het onbestaanbaar iemand mee naar huis te nemen:
“… Dat is ook de reden dat veel Marokkaanse jongens op straat rondhangen. Als de meisjes thuiskomen en er vriendinnen over de vloer komen, mogen er geen mannen zijn. En mannen mogen al helemaal niet mee naar huis worden genomen, want dan moeten de dochters het huis uit. En dochters op straat sturen, dat doe je niet. Dus dan maar niemand binnen…”.
Zelfs de in mijn ogen zeer geëmancipeerde Othman (voor zijn opleiding sociaal cultureel werk loopt hij als enige man stage op een kinderdagverblijf), die zijn moeder, een weduwvrouw, op handen draagt, vertelt: “… Mijn moeder vermoedt wel dat ik een vriendin heb. s’ Avonds als we elkaar bellen vraagt ze altijd; met wie bel je zo lang? Dan zeg ik altijd: met iemand. Dat is bij veel Marokkaanse jongeren zo: je gaat niet zo gemakkelijk naar je ouders toe. Nederlandse kinderen wel, die nemen hun vriendin zelfs mee naar huis, maar bij ons gaat dat niet, zoiets doe je niet. Het is een beetje een schande hè, het is niet zoals bij Nederlandse families, dat je vriendinnetje je komt ophalen. Het is een beetje sneaky. Alles wat met meisjes te maken heeft: niks is thuis. Een keer stond ik op straat met Aïcha te kussen, had mijn moeder me gezien. Alleen, ze zegt niks. Ik durfde van schaamte niet in de woonkamer te lopen, ik ben zeker twee dagen in mijn kamer gebleven…”.
Omar over de verhoudingen tussen de seksen: “… Ik ben geen klootzak van een broer. Mijn zusje heeft een Nederlandse vriend, dat is voor mij geen probleem, en ik heb haar vroeger vaak betrapt met sigaretten, dan kwam ze huilend naar me toe en zei ze: alsjeblieft, niet slaan, niet slaan. Dan zei ik altijd: ik ga je niet slaan, zo ben ik niet, je moet zelf weten wat je doet…”.

Maagdmeisjes
Terwijl het gedoogd wordt dat jongens zich seksueel uitleven wordt van islamitische meisjes veelal bijna obsessief verwacht dat ze als maagd het huwelijk ingaan (soms moet er als bewijs een laken met ontmaagdingsbloed worden getoond, maar ach, als je een beetje bij-de-hand bent kun je natuurlijk altijd wel aan een beetje bloed komen).
De gelovige Bilal: “… Als je een meisje ontmaagd voordat ze gaat trouwen, is het volgens de koran zo dat je zeven mensen hebt doodgemaakt…”. Hij legt uit dat je een vrouw als een diamant moet zien die iedereen wil stelen.
Samira’s verhaal laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “… Dat ze een nieuwe vriend heeft, ligt gevoelig thuis, maar zolang Samira het niet over hem heeft, wordt zijn bestaan getolereerd. Als ze thuis zouden weten dat Samira met hem naar bed is geweest, zou het snel gedaan zijn met de tolerantie. ‘Mijn moeder zou me killen en het aan mijn broer vertellen. En als mijn broer zou weten dat ik seks heb gehad met Lorenzo, zou hij mijn tanden breken. Letterlijk. Hij zou me de tering slaan als hij zou weten dat ik geen maagd meer ben. Hij is 23 en probeert streng tegen me te zijn, omdat hij veel meisjes kent die al zijn ontmaagd voor het huwelijk. Hij is bang dat mij dat ook gaat overkomen, hij zegt: ik vertrouw jou wel, maar ik vertrouw de mens niet,’…”. En dat zegt dan een meisje dat vanaf haar zesde jaar verkracht werd door een oom: “… Vier jaar geleden hadden we hier in het jongerencentrum een gesprek over seksualiteit en ontmaagding. De meiden zeiden toen dat als iemand wordt verkracht het een hoer is…”. Over wel of niet aangifte doen: “… ik kan me er nog steeds boos om maken, maar voor zijn vrouw is het ook zielig. Voor mij is het misschien ook maar beter zo, ik bedoel, stel dat de mensen me gaan uitkotsen? Ik kan misschien wel vinden dat hij moet worden aangegeven, maar de gemeenschap denkt daar heel anders over, die denkt dat als je bent verkracht je minder waard bent en het aan jezelf ligt…”.
Yasmina: "... Thuis moet ik me als een moslima gedragen en buiten weer zo. Ik moet me steeds aanpassen, gek word ik er van...".

Durven dromen
Het is gelukkig niet alleen maar ellende. Er zijn jongens die durven dromen. Sommigen hebben het over profvoetballer worden, of kickbokser. Sommigen willen school afmaken, geld verdienen en dan terug naar Marokko. Een jongen bombardeert Bram Moszkowicz tot identificatiefiguur (waar je ook zo je vraagtekens bij kunt zetten – maar daar hebben we het een andere keer wel weer over). Sommige jongens zoeken een meisje buiten hun bevolkingsgroep als het hen te moeilijk wordt gemaakt: “… Omar heeft nog nooit serieus verkering gehad met een Marokkaans meisje. ‘Ik heb het wel eens geprobeerd toen ik zestien was, maar als ik dan ergens met haar afsprak of we liepen ergens, dan was het: nee, daar woont mijn oom, nee, daar woont mijn neef. Ze was bang gezien te worden met mij…”.
Veel Marokkanen staan verrassend open voor de Nederlandse samenleving. Schouten: “… Erbij horen, dat is wat veel Marokkaanse jongens willen, veel meer dan bijvoorbeeld Turken, die zich meestal terugtrekken in hun eigen gemeenschap. Zou dat niet de reden kunnen zijn dat er tussen Marokkanen en Nederlanders meer wrijving is dan tussen Turken en Nederlanders? Wrijving, die het gevolg is van het onbeantwoorde Marokkaanse geklop op de deur van de Nederlandse samenleving. Geklop dat, als die deur maar lang genoeg gesloten blijft, vanzelf overgaat in oorverdovend gebonk?...”.
Dat jongeren die voortdurend te maken hebben met afwijzing uiteindelijk obstinaat gaan reageren is niet zo vreemd, lijkt mij (waarmee ik niets goed wil praten, hoor!).
Barbara Schouten houdt de samenleving een heldere spiegel voor.

Uitgave: VOC Uitgevers - 2012, 96 blz., ISBN 978 907 981 211 0, €9,95
Rechtstreeks bestellen: klik hier