Na dit leven – Eben Alexander

Subtitel: Een neurochirurg over zijn reis naar het hiernamaals

Maandenlang stond “Na dit leven” op de 1ste plaats van The New York Times bestsellerlijst; en geen wonder. Neuroloog Eben Alexander breekt na een ingrijpende bijna-doodervaring (BDE) in dit boek met alle wetenschappelijke taboes rond leven en dood. De meeste filosofen, psychologen en artsen gaan er van uit dat het brein een ingewikkelde machine is die bewustzijn produceert (zie b.v. mijn blog over “Wij zijn ons brein” van prof. Dick Swaab). Trek de stekker eruit en het is gedaan. Alexander hing deze materialistische visie ook aan, tot hij terugkeerde uit een 7 dagen durend coma na een ernstige bacteriële hersenvliesontsteking, waarvan hij menselijkerwijs gesproken onmogelijk had kunnen herstellen.

Leven na de dood
Al vanaf de oudheid zijn er verslagen bekend van BDE’s. Raymond Moody was een van de eersten die in de jaren zeventig van de vorige eeuw de aandacht op zich vestigde door daar over te publiceren. In 2007 haalde cardioloog Pim van Lommel met “Eindeloos bewustzijn” alle bestsellerslijsten, maar zijn boek werd door het merendeel van de wetenschappelijke elite weggezet als fantastische kletskoek. Alexander: “… Afhankelijk van met wie je spreekt is het bewustzijn of het grootste mysterie dat wetenschappelijk moet worden onderzocht of een compleet non-probleem. Het is verbazingwekkend hoeveel wetenschappers vinden dat het ’t laatste is. Voor vele – misschien wel de meeste – wetenschappers is het bewustzijn niet echt de moeite waard om je druk over te maken, omdat het slechts een bijproduct is van fysieke processen. Veel wetenschappers gaan nog verder door te zeggen dat het bewustzijn niet alleen een secundair fenomeen is, maar dat het bovendien niet eens écht is…”. Door het christelijke subdeel van onze natie - waar ik mij tussen bevind – worden BDE’s voornamelijk afgedaan als New Age onzin. Best wel vreemd eigenlijk, want christenen beweren al 2000 jaar precies hetzelfde als Van Lommel en Alexander: God is liefde en er is leven na de dood.
Het bijzondere van prof. Alexander is dat hij 15 jaar les gaf in neurochirurgie voor hem een BDE overkwam en dus als geen ander in staat is te beoordelen of hij van doen had met een fantasie, hallucinatie, droom, psychose, of wat voor buitengewone bewustzijnstoestand dan ook. Volgens Eben Alexander was het dat allemaal niet. Het was ‘echter dan echt’. Vergeleken met wat hij meemaakte lijkt het gewone leven een droom, zegt hij.

Hersenen die niet werken
Als er een mankement optreedt in je hersenen kun je rare dingen gaan zien. Het punt is dat Eben Alexander’s hersenen niet verkeerd werkten; ze werkten helemaal niét. Om het maar eens plastisch uit te drukken: ze zwommen in de pus en werden opgegeten door bacteriën. En als je hersenen niet werken, kun je niet bij bewustzijn zijn. Onder die omstandigheden ervoer hij zijn BDE: “… Die implicaties tarten alle beschrijvingen. Mijn ervaring maakte me duidelijk dat de dood van lichaam en hersenen niet het einde van het bewustzijn betekent, dat de menselijke ervaring over het graf heen gaat…”. Vandaar zijn conclusie dat de hersenen geen bewustzijn veróórzaken, maar ontvángen, en zelfs als een filter werken. Zeg maar als een soort radio. Deze gedachte is niet nieuw voor mij, trouwens; ik kwam ze eerder tegen bij de christelijke Chinese theoloog Watchman Nee (1903-1972) in zijn “De latente kracht van de ziel”.

Met de helft van het alfabet een roman schrijven
Zijn BDE brengt hem niet bepaald in een fijne omgeving. Hij heeft moeite met de omschrijving, noemt het een plek van trillende, kloppende duisternis: “… Op dat moment had ik het misschien ‘oer’ genoemd…”. Hij heeft het over een modderige baarmoeder, griezelige, reptielachtige, wormachtige wezens, angstaanjagend dof gebrul, een soort ritmisch kloppen dat een werkritme werd van een leger trolachtige, ondergrondse arbeiders dat een woeste monotone taak uitvoerde. Het soort dodenrijk zoals beschreven in de Bijbel: een plek waar het vuur niet uitdooft en ‘de worm niet sterft’. Dat het bij BDE’s uitsluitend om positieve ervaringen gaat, is dus beslist niet waar. Alexander noemt het dan ook ‘het Rijk gezien door de ogen van een Regenworm’. Achtereenvolgens begint de duisternis in splinters uiteen te vallen en reist hij door een poort naar een licht waarin hij een wereld gaat verkennen die zo extatisch en prachtig is dat alle superlatieven tekort schieten. Iets wat alle mensen met BDE-ervaringen melden: “… Als deze mensen, net als ik, op het aardse niveau terugkeren, kunnen ze slechts met woorden hun ervaringen en inzichten beschrijven, terwijl ze niet in woorden uit te drukken zijn. Het is alsof je met de helft van het alfabet een roman probeert te schrijven…”.

Liefde
De kennis die hij woordeloos op doet bestaat uit drie delen, vertelt Alexander: “… Je wordt bemind en gekoesterd, innig en voor altijd. Je hebt niets te vrezen. Je kunt niets verkeerd doen. Als ik deze hele boodschap in één zin zou moeten samenvatten, zou ze als volgt luiden: Er wordt van je gehouden. En als ik het nog verder zou moeten inkorten en slechts één woord kon gebruiken, dan zou het (uiteraard) eenvoudig luiden: Liefde. Liefde is, zonder twijfel, de basis van alles. Niet een of ander abstract, moeilijk te bevatten soort liefde, maar het dagelijkse soort dat iedereen kent; het soort liefde dat we voelen als we naar onze partner en kinderen kijken, of zelfs naar onze huisdieren. In de puurste en krachtigste vorm is liefde niet jaloers of egoïstisch, maar onvoorwaardelijk. Dit is de ultieme realiteit, de onbegrijpelijke, glorieuze opperste waarheid die in de kern van alles wat bestaat of ooit zal bestaan leeft en ademt. We krijgen nooit enig idee van wie en wat we zijn als we geen weet hebben van deze liefde en haar in al onze handelingen uitdrukken…”.

Het kwaad
En hoe zit het dan met ‘het kwaad’? Alexander: “… Het kwaad was nodig, want zonder dat zou een vrije wil onmogelijk zijn en zonder vrije wil zou er geen groei zijn; geen voorwaartse beweging, geen kans voor ons om te worden wat God graag wil dat we worden. Afschuwelijk en zo krachtig als het kwaad soms schijnt te zijn in een wereld als de onze, in het grotere geheel voerde liefde overweldigend de boventoon en zou uiteindelijk zegevieren… Als we ervan uitgaan dat het universum een bedoeling heeft (en daar geloof ik heilig in) en als we ons, terwijl we hier zijn, de enorme schoonheid en pracht herinneren van wat ons te wachten staat, dan kunnen we ten overstaan van het kwaad en onrecht op aarde gemakkelijker en uit vrije wil de juiste beslissingen nemen…”. Wel noemt hij de aarde een plek waar het kwaad steeds meer invloed krijgt.

Les
De reden waarom hij zijn boek schrijft: “… De onvoorwaardelijke liefde en acceptatie die ik tijdens mijn reis heb ervaren, is de enige en belangrijkste les die ik ooit heb gedaan, of ooit zal doen. En hoe moeilijk het ook zal zijn om de andere lessen die ik daar geleerd heb te begrijpen, weet ik ook diep in mijn hart dat het verspreiden van deze fundamentele boodschap – die zo eenvoudig is dat de meeste kinderen haar meteen aannemen – de belangrijkste taak is die ik heb…". Dat deed me denken aan een artikel dat ik in het ND van 08.03.13 las over de Britse experimenteel psycholoog Justin Barrett die denkt dat geloven in God is aangeboren: “… Het is niet zo dat het concept God in onze cognitieve systemen is ingeplant, maar eerder dat het concept God naadloos aansluit bij veel van onze intuïtieve neigingen. Zijn bestaan is, zonder dat ons nog iets is aangeleerd, intuïtief aantrekkelijk…”. Dat is een heel ander verhaal dan dat van de evolutionist Richard Dawkins, die zegt dat een kind als een onbeschreven blad ter wereld komt en al jaren roept dat een religieuze opvoeding kindermishandeling is. Misschien is het wel andersom. Ik krijg steeds vaker het idee, dat als wij maar met z’n allen om het hardst roepen dat God niet bestaat, wij er vanzelf in gaan geloven. Mensen willen bevestigd worden; óók in hun ongeloof.

Wetenschap de helft van het verhaal
Alexander: “… De wetenschap waar ik zo’n groot deel van mijn leven aan heb gewijd – is niet in tegenspraak met wat ik daarboven geleerd heb. Maar heel veel mensen geloven dat dat wel het geval is, omdat bepaalde mensen uit de wetenschappelijke wereld, die plechtig beloofd hebben in het materialistische wereldbeeld te geloven, steeds blijven volhouden dat wetenschap en spiritualiteit niet naast elkaar kunnen bestaan. Ze hebben het bij het verkeerde eind…”.
Als je bedenkt dat het heelal bestaat uit 74% donkere energie, 22% donkere materie, en maar 4% gewone, ‘zichtbare’ materie – dan duizelt het je. Wat ‘weten’ wij eigenlijk. Ondanks alles, bijna niets. Eben Alexander: “… Te stellen dat er nog steeds een scheiding is tussen ons huidige wetenschappelijke begrip van het universum en de waarheid zoals ik die zag, is een behoorlijk understatement. Ik houd nog steeds van de natuurwetenschappen en kosmologie, ik vind het nog steeds heerlijk om het enorme en prachtige universum te bestuderen. Alleen heb ik nu een veel uitgebreider idee over wat ‘enorm’ en ‘prachtig’ werkelijk betekenen. Het tastbare deel van het universum lijkt op een stofje in vergelijking met de onzichtbare en spirituele kant. Vroeger zou ik het woord ‘spiritueel’ in een wetenschappelijk gesprek niet in de mond hebben genomen. Nu geloof ik dat we het woord niet meer kunnen weglaten… Het feit dat de wetenschappelijke methode zich in de afgelopen vierhonderd jaar louter heeft gebaseerd op het fysieke domein stelt ons voor een enorm probleem: we zijn het grote mysterie in de Kern van het bestaan, ons bewustzijn, uit het oog verloren. … Omdat we ons in toenemende mate liever bezighielden met de macht van de moderne wetenschap en technologie, blijven velen van ons relatief verstoken van betekenis en vreugde in het leven, en van kennis over hoe onze levens passen in het grote bestaansplan van de eeuwigheid… Een ieder van ons is vertrouwder met bewustzijn dan met wat dan ook, en toch begrijpen we veel meer over de rest van het universum dan over de werking van het bewustzijn… Het is ons ware thuis en denken dat deze fysieke wereld alles is wat ertoe doet, staat gelijk aan jezelf opsluiten in een kleine kast en je voorstellen dat er verder niets buiten die kast bestaat… Als we die herinnering aan onze grotere verbondenheid niet herstellen, evenals die aan de onvoorwaardelijke liefde van onze Schepper, zullen we ons hier op aarde altijd verloren voelen…”.

Naar de kerk
Na zijn BDE-ervaring gaat Alexander met kerst naar een kerk: “… Mijn herinnering aan de tijd dat ik buiten mijn lichaam was geweest, was nog steeds puur en rauw, en overal waar ik hier keek, op deze plek waar ik vroeger niet koud of warm van werd, zag ik nu kunst en hoorde ik muziek die de herinneringen meteen terugbrachten. In de pulserende bastonen van een psalm echode de diepe ellende van het rijk gezien door de ogen van de Regenworm. De gebrandschilderde ramen met daarop wolken en engelen brachten de goddelijke pracht van de Poort bij me boven. Een schilderij van Jezus die het brood brak voor zijn discipelen riep de verbondenheid in de Kern op. Ik huiverde op het moment dat ik me de vreugde van oneindige, onvoorwaardelijke liefde herinnerde die ik had gekend. Eindelijk begreep ik waar religie echt om draaide. Of waar ze althans om zou moeten draaien…”.

Medisch wonder
Het verhaal van Eben Alexander is niet alleen fascinerend vanwege zijn spirituele component, maar ook vanwege de buitengewone ziektegeschiedenis die nauwkeurig uit de doeken wordt gedaan. E. colimeningitus komt in de Verenigde Staten bij volwassenen (Alexander was 54 jaar) minder dan één keer op de tien miljoen infectiegevallen voor en de kans op overlijden is groter dan negentig procent:
“… Medisch gezien was het domweg onmogelijk dat ik volledig was hersteld, een medisch wonder…”.
Met dit verhaal treedt Alexander volledig buiten de platgelopen paadjes: dat is wel even ‘om stil van te worden’…

Uitgave: A.W. Bruna Uitgevers B.V. (Levkoeken) - 2013, 200 blz., ISBN 978 940 050 190 4, €17,95
Rechtstreeks bestellen: klik hier