Menu

vrijdag 30 december 2016

Drugs in het Derde Rijk – Norman Ohler


Je zou denken dat onderhand alles wat er over de Tweede Wereldoorlog te weten valt wel is uitgeplozen en opgeschreven. Toch komt de Duitse onderzoeksjournalist Norman Ohler (1970, studeerde culturele wetenschappen en filosofie) met nieuwe inzichten op de proppen in “Drugs in het Derde Rijk”. Er was wel wat bekend over het drugsgebruik tijdens de oorlog, maar tot nog toe is er nooit zo’n veelomvattend en diepgaand onderzoek gepubliceerd als dat van Ohler. Het is een waanzinnig verhaal over hoe een junk als Hitler zichzelf en de halve wereld naar de ondergang hielp. En wat mij betreft eigenlijk ook de enige bevredigende uitleg om zoiets buitenproportioneels als Hitler-Duitsland te verklaren. Sieg high…

Breaking bad

Er is nooit veel naar de rol van drugs gezocht in verband met het Derde Rijk omdat dat wel het laatste is wat je verwacht aan te treffen in het ‘zuivere’ bloed van het Arische ras. Bovendien ligt de informatie verspreid over verschillende moeilijk inzichtbare archieven in Duitsland en de Verenigde Staten. Ohler schreef zijn eigen ‘Breaking Bad’, maar dan op staatsniveau en echt gebeurd. Hij vertelt hoe Duitsland na de Eerste Wereldoorlog geen kolonieën meer bezat waar het stimulerende stoffen als koffie, thee, peper en geneeskrachtige kruiden en specerijen vandaan kon halen, zodat het land wel gedwongen was kunstmatige producten te ontwikkelen. Het opleidingsniveau aan de universiteiten en technische hogescholen was het hoogste ter wereld en niemand keek om naar de grondstoffen die werden ingevoerd. Zo ontstond tussen Oberursel en het Odenwald een ‘Chemical Valley’: “… De jonge republiek baadde in de bewustzijnsveranderende en roesopwekkende middelen, leverde heroïne en cocaïne aan alle windstreken en ontwikkelde zich tot de dealer van de wereld…” (in eerste instantie vooral vanwege medische toepassingen). Ohler vertelt in prettig korte hoofdstukjes, waaronder één over de metropool Berlijn (zie ook 'Berlin Alexanderplatz' van Alfred Döblin), waar alle bekende soorten doping zonder recept op iedere straathoek verkrijgbaar waren. Naar verluidt was 40 procent van de Berlijnse artsen verslaafd aan morfine. Sommige nachtclubs verstrekten hun gasten bij de ingang maskers om de anonimiteit te garanderen en iemand als toneelspeelster en danseres Anita Berber, “… doopte al bij het ontbijt witte rozenblaadjes in een cocktail van chloroform en ether en likte ze daarna af: wake and bake…”. Het nationaal-socialisme kan zeker gezien worden als een reactie op deze losbandige decadentie. Ze verafschuwde de verloederde toestanden in de ‘Jodenrepubliek’, en beloofde het volk hun eigen ideologische ‘Heilung’. De transcendente roes van geestdriftig enthousiasme en hysterie: populistische argumenten, fakkeloptochten, vlaggenceremonies, bevlogen demonstraties en openbare toespraken die een collectieve toestand van extase opriepen. Daar kwam later de ‘geweldsroes’ bij. De nationaalsocialisten haatten drugs omdat ze zelf als een drugs wilden werken.

Lebensraum

Hitler stond als vegetarische geheelonthouder op een voorbeeldig voetstuk. Hij voerde een draconisch antidrugsbeleid in waardoor ernstige drugsverslaafden als geesteszieken geëuthanaseerd konden worden. Zijn eigen drugsverslaving begon met een darmbehandeling van ene dokter Morell, een jetset-arts waarover het spottende praatje rondging dat hij vooral niet-bestaande ziekten behandelde. Zijn daadwerkelijke voorsprong op andere artsen bestond er in dat hij experimenteerde met vitamine-injecties, waarover nog niet zoveel bekend was. Tijdens een etentje ontmoette hij Hitler, die vertelde dat hij sinds jaar en dag gekweld werd door maag- en darmproblemen. Hij leed honger omdat hij na een rijke maaltijd steevast last kreeg van winderigheid en jeukend eczeem aan zijn benen. Morell geloofde dat de Führer een abnormale darmflora had, waardoor zijn stofwisseling in de war raakte. En Morell wist ook een remedie. Het preparaat Mutaflor, dat een vriend van hem had ontwikkeld uit een bacteriestam in de darmflora van een soldaat, die in tegenstelling tot veel van zijn kameraden de oorlog in de Balkan probleemloos had overleefd. Deze levende bacterieën zaten in capsules. Ze nestelden zich in de darm en overwoekerden binnen no time de ziekmakende bacterieën. Een logica die voor Hitler zo klaar als een klontje moet zijn geweest: een lichaamsproces dat een strijd om ‘Lebensraum’ inhield. Hitler werd beter, en Morell werd zijn lijfarts, die hem al gauw dagelijks volpompte met experimentele krachtinjecties die onder andere druivensuiker, dierlijke hart- en leverextracten, jodium en vitaminen bevatten. Morell profiteerde van zijn positie door een vitaminepreparaat op de markt te brengen: Vitamultin. Als de Führer bij het product zweerde zouden anderen ongetwijfeld volgen. Dat zag hij mooi goed. Het lukte hem in de loop der jaren per telefoon een groots medicijnenimperium op te bouwen.

Powerbonbons
Niet alleen Hitler werd opgepept, maar het hele volk. Er kwam een nieuw vitaliserend middel op de markt van de firma Temmler dat niet verboden was: Pervitin. Een methamfetamine die tegenwoordig bekend staan als crystal meth. Binnen de kortste keren gebruikte werkelijk iedereen het, van hoog tot laag, van jong tot oud, van rijk tot arm. Het gaf je een gevoel van euforie, van lichtheid en frisheid: “… Er gaat een neuraal vuurwerk af en een biochemische machinegeweer schiet ononderbroken gedachten in het rond…”. Neerslachtigheid verdween als sneeuw voor de zon. Zware geestelijke en/of lichamelijke arbeid werd een fluitje van een cent. Je had geen slaap nodig. Je werd er slank van want het remde je eetlust. Frigide vrouwen kregen zin in seks – wat wil je nog meer: “… Het indicatiegebied was inmiddels oeverloos uitgebreid. Voor ondersteuning bij de bevalling, tegen zeeziekte, hoogtevrees, hooikoorts, schizofrenie, angstneurosen, depressie, lusteloosheid, hersenstoornissen: ongeacht waar de schoen wrong bij de Duitsers, er werd steeds routinematiger naar het blauw-wit-rode buisje gegrepen…”. Voor de dames kwamen er zelfs bonbons met Pervitin op de markt. Een beetje power kon het Duitse volk dan ook wel gebruiken, want: “… Ten tijde van de machtsovername door de nazi’s waren zes miljoen mensen werkloos en telde het leger niet meer dan honderdduizend slecht bewapende soldaten. In 1936 was er ondanks de nog steeds voortdurende wereldwijde crisis sprake van vrijwel volledige werkgelegenheid, terwijl de Wehrmacht was uitgegroeid tot een van de sterkste legers van Europa…”.

Methamfetaminemars
Ohler vertelt hoe de krankzinnige ‘Blitzkrieg’ waarbij de Duitsers als niet te stoppen hellehonden via België en Frankrijk doorstootten naar de Atlantische Oceaan, draaide op Pervitin. De Duitse Wehrmacht was het eerste leger ter wereld dat een chemische drug inzette. Vergeleken bij de geallieerden waren ze ver in de minderheid qua manschappen en materiaal. Maar de soldaten bleken ongevoelig voor gevaar en konden nachtenlang doorgaan zonder vermoeid te raken. Steeds waren ze het Franse leger ver vooruit. Waar ze verwacht werden op te duiken, bleken ze allang weer weg te zijn. Zelfs dictator Hitler werd het te gortig. De touwtjes waren hem uit handen genomen door de zelfstandig opererende tankgeneraals, wat hij niet kon verkroppen. Vlak voor Duinkerken gaf hij zijn leger het geschifte bevel te stoppen, waardoor het Britse wereldrijk op een haar na aan de ondergang ontkwam. Met lede ogen zagen de Duitse soldaten aan hoe meer dan 340.000 Britse, Franse en Belgische militairen ontsnapten naar Engeland op alles wat kon varen. Ohler vertelt over de losgeslagen veldmaarschalk Rommel, over de aan morfine verslaafde rijksmaarschalk Göring die zo nu en dan rondliep met een geschminkt gezicht en roodgelakte vingernagels en de rijksluchtvaartminister Udet, “… die erom bekendstond dat hij zijn bezoek elk moment van de dag op cognac trakteerde en bergen methamfethamine gebruikte om de uitwerking van de alcohol te compenseren…”. Hij “… was zelfs binnen het inefficiënte luchtvaartministerie berucht om zijn onvoorstelbare wanbeleid…”. Hoezo Duitse Gründlichkeit und Ordnung!? Toen de negatieve gevolgen van het Pervitin-gebruik zich aandienden – hoe langer men methamfetamine gebruikt, hoe minder dopamine en serotine er in de hersenen vrijkomen, hoe lustelozer en depressiever men raakt als de drug is uitgewerkt – werd de volksspeed officieel tot verdovend middel verklaard. De Duitsers merkten het rigoureuze verbod nauwelijks op, laat staan dat het werd nageleefd.

High Hitler
Toen Hitler zijn beroemde ‘Operatie Barbarossa’ opstartte tegen Rusland begon Morell hem in zijn Führerbunker, de Wolfsschanze in Polen, preventief met regelrechte doping in te spuiten: steroïden en hormonen. Hitler’s vervreemding van de wereld, zijn cocongedrag en fixatie op volkerenmoord traden pas echt aan het licht toen hij zijn commandopost verhuisde naar Oekraïne, Werwolf gedoopt. Zelfs bij het mooiste weer bleven de ramen gesloten van zijn vochtige, met ranzige lucht gevulde bunker. En de gordijnen dicht. Hitler kwam alleen nog naar buiten als het donker was. Naarmate het Rode Leger succesvoller werd maakte Hitler zich meer en meer van de werkelijkheid los om zich in zijn fantasiewereld te begeven: “… Hitler hield eindeloze debatten, zenuwslopende monologen tot in de vroege ochtenduren en verkondigde regelrechte onzin…”. In 1943 begon Morell met het injecteren van het verdovende Eukodal: “… Het middel was bijna dubbel zo pijnstillend als morfine en stak die naar de kroon als meest geliefde remedie, maar dan vooral omdat dit oertype van de designerdrug ook zeer snel een euforie kon opwekken die duidelijk sterker was van die van heroïne, zijn farmacologische neefje…”. Niemand kwam door de drugswal rond Hitler heen. Zelfs een terneergeslagen Mussolini werd door de kunstmatig opgepepte Führer regelrecht tegen de muur gepraat. Ook Hitlers bezoekers hadden steeds zwaardere drugs nodig om de druk tijdens de besprekingen te doorstaan. Prachtig beschrijft Ohler de sfeer in de Berghof (1944): “… Er hingen camouflagenetten over het beroemde panoramavenster, uit permanente vrees voor luchtaanvallen; alle aanwezigen vegeteerden in het eeuwige schemerlicht, zaten op de banken rond de kachel of staarden vanuit dure zetels naar de stof verzamelende wandkleden: vampierachtige gestalten die het daglicht moesten mijden…”. Toen Hitler tijdens een aanslag op zijn leven zijn trommelvliezen scheurde kreeg hij regelrecht cocaïne toegediend van een KNO-arts. De woorden ‘ijzeren energie’ en ‘wil’ die Hitler zichzelf pochend toeschreef hoeven slechts vervangen te worden door ‘Eukodal’ en ‘cocaïne’ om de waarheid een stuk nader te komen, aldus Ohler. Verdovende middelen bevestigden Hitler in zijn totalitaire waansysteem betreffende het stichten van een Germaans wereldrijk: “… Hitler handelde in een chronische bedwelming en draafde als een gedrogeerde topatleet die niet meer van ophouden wist zonder omkijken door naar de onvermijdelijke instorting…”.

Drugsdämmerung

Aangezien is aangetoond dat twee derde van degenen die excessief crystal meth gebruiken na drie jaar aan psychoses lijden, kan er van worden uitgegaan dat er in de laatste oorlogsmaanden sprake moet zijn geweest van massale psychotische bijwerkingen. De Duitse marine bleef tot het eind toe zoeken naar een wonderdrug waardoor de bestuurders van éénpersoonsgevechtsbootjes nachtenlang wakker konden blijven. Meestal bestond de bemanning uit jongens die niet ouder waren dan een jaar of vijftien, zestien. Sommigen waren pas elf. De energiepillen werden uitgeprobeerd op concentratiekampbewoners die wel vaker functioneerden als proefkonijn. Bijvoorbeeld om schoenen te testen. Het leer was schaars geworden dus werd er gezocht naar andere materialen voor schoenzolen. Ook werd er gezocht naar drugs die de mentale reserves wegnam in verband met ondervragingen. Ohler eindigt zijn verhaal met de jammerlijke afkickverschijnselen die Hitler produceerde in zijn Berlijnse bunker, waar geen opwekkende middelen meer beschikbaar waren, en hij uiteindelijk zelfmoord pleegde: “… Nu viel zijn tandglazuur uiteen, het mondslijmvlies verdroogde en zijn geruïneerde tanden vielen uit. Zijn door neurotoxinen onherstelbaar aangetaste brein kreeg geen nieuwe stimulansen meer en had alle receptoren uitgeschakeld waarop de transmitters hadden kunnen inwerken – en dus werkte niets meer en bleven alleen de oude wanen zich eindeloos herhalen: achtervolgingsangst, paniek vanwege rode puistjes, vanwege de Joden, vanwege de bolsjewisten. Hij kreeg afschuwelijke hoofdpijnen en begon op een agressieve, nerveuze manier met een gouden pincet zijn gelige huid te doorboren om de bacterieën te verwijderen die door de vele injecties in zijn lichaam waren beland, in zijn systeem waren binnengedrongen en hem nu van binnenuit verteerden. Morell probeerde een aderlating om de patiënt enige verlichting te verschaffen, maar het bloed was door de vettige, met hormonen verzadigde varkensleverinjecties zo dik als gelei en stolde onmiddellijk. De behandeling faalde en Hitler merkte met een laatste oprisping van galgenhumor op dat er nu hoogstens Führerbloedworst van gemaakt kon worden…”.
In een slotbeschouwing vertelt ene Stephen Snelders dat destijds ook in Nederland Pervitin in het alledaagse leven een geaccepteerd middel was en dat tot in de jaren zestig zou blijven: “… Mogen we recent onderzoek geloven, dan hielp het middel koningin Wilhelmina haar oorlog te strijden vanuit Londen…”.

Uitgave: Luitingh-Sijthoff – 2016, vertaling Roelof Posthuma, 383 blz., ISBN 978 902 457 226 7, € 19,99
Rechtstreeks bestellen: klik hier

Geen opmerkingen :

Een reactie posten