Eva Cassidy. De biografie – Johan Bakker

‘Pesten’ is ook een opvallend thema in een boek over - de mij tot voor kort volledig onbekende zangeres - Eva Cassidy. Ongeveer een jaar geleden las ik in de krant een stukje over Cassidy. Ik ging op zoek op Youtube. Het eerste wat ik van haar hoorde was “Fields of Gold”.

Rillingen
De rillingen liepen over m’n rug. Natuurlijk kende ik het nummer van Sting (de leadzanger van The Police) uit 1993, en ook had ik de gelikte uitvoering gezien van Celtic Woman. Maar de stem van Eva Cassidy overtrof voor mij alles wat ik tot dan toe had gehoord (door alle drie de versies te beluisteren snap je beter wat ik bedoel dan dat ik in woorden kan uitleggen – denk ik).
Ik was niet de enige, las ik een tijdje later in “Over the Rainbow, the tragic live of Eva Cassidy” (2011), de Engelstalige biografie die Johan Bakker over haar schreef. Ik kreeg het als verjaardagskadootje van mijn man.
Nog wat later las ik dat “Over the Rainbow” was genomineerd voor de prestigieuze Britse People’s Book Prize 2012, en dat je er via Facebook op kon stemmen als je vond dat dat het beste werk in de categorie non-fictie was - wat ik natuurlijk grif deed. Het lijkt erop dat het heeft geholpen :). Op 30 mei j.l. won de Nederlandse muziekjournalist Bakker de prijs. Hierbij alsnog van harte gefeliciteerd!
Inmiddels ligt de Hollandse variant, waaraan een uitgebreide proloog over de zoektocht van de auteur naar Eva Cassidy (in Amerika) is toegevoegd, in de winkel: “Eva Cassidy. De biografie”.

Geen hokje
Ik schafte de cd’s "Songbird"(1998) en "Simply Eva"(2011) aan. Er zijn er veel meer: "The Other Side"(1992), "Live At Blues Alley"(1996), "Eva By Heart"(1997), "Time After Time"(2000), "No Boundaries"(2000), "Method Actor"(2002), "Imagine"(2002),"American Tune"(2003), "Wonderful World"(2004), "Eva Cassidy Sings"(dvd - 2004) en "Somewhere"(2008).
Bijna iedereen die Eva Cassidy voor het eerst op een bandje hoorde dacht dat ze met een zwarte artieste van doen hadden. Eva coverde voornamelijk songs van anderen. Het bijzondere is dat ze moeiteloos álles aankon: ballads, jazz, rock, spirituals, R&B, folk, soul, blues, gospel, hiphop - je kunt het zo gek niet bedenken. Tegelijk was dat ook een beetje haar handicap. De platenmaatschappijen wilden haar in een hokje stoppen, wat Eva niet liet gebeuren.
Wie was deze ongelooflijk getalenteerde zangeres en waarom had ik nooit eerder van haar gehoord?

Postuum
Om maar gelijk met het allerergste in huis te vallen: Eva Cassidy (1963 – 1996) werd niet oud. Ze stierf toen ze nog maar 33 was. Ze werd te laat behandeld voor een agressieve vorm van huidkanker die zich in haar longen en botten verspreidde. Pas postuum werd ze beroemd. Eerst in Engeland, daarna in de rest van Europa en Australië, en pas het laatst in de V.S. - haar vaderland. Muziekcriticus Clive Davis in The Sunday Times: “… Cassidy’s leven eindigde bij hoofdstuk een, maar ze had evengoed een fascinerend verhaal te vertellen…”.
Eva was niet bang om dood te gaan. Ooit zei ze tegen haar moeder, met wie ze een intense band had, dat het niet erg was als ze zou sterven, omdat ze altijd in staat was geweest om mooie dingen te maken. Ze zong niet alleen, ze was een veelzijdig kunstenaar die ook bezig was met tekenen, schilderen, het decoreren van vloeren, muren en meubels, en o.a. het maken van kralenkettingen.

Zwanenzang
Het geld dat het laatste concert waarin ze figureerde opbracht gaf ze aan vier jonge kankerpatiënten die ze had ontmoet in het John Hopkins ziekenhuis. “Wonderful World” werd haar zwanenzang. Het was een wonder dat de band het überhaupt kon spelen: de enige die zich in de hand had was Eva zelf: “… Toen ze zong verliet Chuck het podium zo onopvallend mogelijk, omdat hij niet langer in staat was zijn emoties onder controle te houden. Hetzelfde kan gezegd worden van de meeste mensen in het publiek – iedereen was zich bewust van de betekenis van dit moment. De leden van The Eva Cassidy Band vonden het moeilijk om te spelen, maar ze deden hun uiterste best om niet door hun verdriet te worden bevangen. Chris Biondo (met wie ze ooit een relatie had) vermeed naar Eva te kijken, zijn ogen waren helemaal gefocust op de steel van zijn basgitaar. Zelfs de professionele toetsenist Kent Wood raakte de weg volledig kwijt in dit relatief simpele keyboard-arrangement: piano en gitaar mengden slecht en het klonk alsof ze in verschillende toonsoorten speelden…”.
De manier waarop Johan Bakker de laatste slopende maanden van haar leven beschrijft is misschien wel het aangrijpendste wat ik ooit in dit genre heb gelezen. Tranen.

Bezemkast
Uit het boek rijst een beeld op van een extreem verlegen zangeres die vaak eenzaam was en last had van een fnuikend gebrek aan zelfrespect. Eva's gave voor muziek werd enorm gestimuleerd door haar autoritaire en veeleisende vader. Zijn kritiek vond ze onverdraaglijk. Na de basisschool zagen haar ouders hun dochter voor hun ogen veranderen van een zorgeloos kind in een overgevoelig meisje dat zich steeds meer terugtrok in haar eigen wereld: “…. Tijdens haar puberteit was Eva zich gaan realiseren dat ze anders was dan veel anderen…”. Ze werd het slachtoffer van pesten. Eva huilde regelmatig op school en wist niet hoe ze terug moest vechten. Of hoe ze moest reageren in een groep. Meestal bevroor ze tussen veel mensen. Ze had last van depressieve buien, en als ze al vrienden maakte, claimde ze die verschrikkelijk. Eva zou altijd moeite houden met live-optredens:
“… Ondanks ieders bewondering gaf Eva er de voorkeur aan om te zingen vanuit een gesloten bezemkast, waar niemand haar kon zien…”. De pijn van haar ongelukkige schooljaren achtervolgde haar tot op haar sterfbed. Het bewijst maar weer eens hoe diep pesten erin hakt.

Haast op het autistische af
Een groot obstakel op de weg naar succes was Eva’s weigering zich aantrekkelijk te kleden. Ze gaf de voorkeur aan een korte broek, jeans, wijde T-shirts, soldatenkistjes en het haar in een gemakkelijke paardenstaart. Voor Eva geen glitter en glamour. Alleen haar stem en een gitaar. Maar ja; het oog wil ook wat.
Een nog groter probleem was haar podiumpresentatie: “… Ze stond daar alleen maar. Ze had haar gitaar om haar nek of had een microfoon in haar hand en keek het grootste deel van de avond naar de grond…”. Op de filmpjes die ik heb bekeken zie je inderdaad een totaal naar binnen gekeerde vrouw, die geen oogcontact maakt met haar publiek en waar geen lachje af kan. Alsof Eva enkel luistert naar een stem in haar binnenste. Het is haast op het autistische af. “… Tussen twee sets door zocht Eva vaak alleen een tafeltje op. De andere muzikanten moesten haar echt overhalen om bij hen te komen zitten…”. Na een baantje als paardenverzorgster en zwaar werk in een groot tuincentrum kreeg Eva de kans in een kunststudio aan de slag te gaan met het ontwerpen en maken van muurschilderingen voor schoolkantines: “… Het werk had twee voordelen: Eva kon haar creativiteit gebruiken en ze kon in haar eentje bezig zijn. Margaret (de manager) ontdekte al snel dat zelfs als ze samenwerkten, Eva zich vaak opsloot in haar eigen wereldje en dat ze de lunch in haar eentje in een hoekje zat op te eten…”.

Geen consessies
Een solocarrière boorde ze zelf de grond in: “… De pogingen die manager Al Dale en hij hadden ondernomen om een platendeal in de wacht te slepen waren alle op niets uitgelopen, wat grotendeels te wijten was aan Eva’s koppige karakter. Als ze eindelijk eens aan tafel zaten bij een platenbaas, hield Eva haar mond, om precies op het verkeerde moment te zeggen: ‘Ik zing geen rotzooi.’…”. Eva deed zelden consessies. Haar vriendinnen vertellen: “… Jackie en Anna Karen organiseerden samen een feestje ter gelegenheid van Eva’s 32ste verjaardag. Eva was verrast, genoot van haar verjaardagstaart, maar liet vervolgens haar gasten achter om zich terug te trekken in haar eigen kamer. Niemand trok het zich persoonlijk aan, Eva’s vrienden wisten dat rust belangrijk voor haar was. Ze deed nooit iets omdat anderen wilden dat ze dat deed. Eva had vaak genoeg aan zichzelf en had geen zin in sociale verplichtingen…”. Op haar laatste verjaardag ging het trouwens beter: “… Eva voelde zich deze keer meer op haar gemak op dit feestje; ze bleef de hele avond onder de gasten en sloot zich niet op in haar kamertje. Het hoogtepunt van de party bestond uit het inhaleren van helium uit een van de verjaardagsballonnen en het opnemen van de telefoon met een smurfenstemmetje…”.

Geloofsbelijdenis
Ondanks alles was Eva in staat de boodschap van haar songs over te brengen op een manier die door merg en been ging. De meeste luisteraars reageerden dan ook diep geëmotioneerd. Een kenner vertelt in het boek dat sommige Cassidy-fans zo geobsedeerd waren, dat haar muziek voor hen bijna een religie werd. Voor veel musici werd Eva Cassidy een groot voorbeeld, waaronder Katie Melusa, die daar het volgende over zei: klik hier.
Iedereen die Eva heeft gekend typeert haar vooral als bescheiden, vriendelijk en spiritueel. Als klein meisje liet ze zich dopen in een zwarte gospelkerk. Haar ouders hielden dat niet tegen, al waren ze zelf niet religieus. Door een verhuizing kwam ze in een witte emigrantenkerk terecht waar gearriveerde kerkgangers haar veroordeelden omdat ze ongepoetste schoenen en slordige lange broeken droeg. Ze ontdekte dat kerkmuren ook verstikkend kunnen zijn. Ze liet de kerk los maar het religieuze besef bleef. Misschien heeft ze dat wel het mooist vertolkt in: “People Get Ready”, wat voor mij bijna werkt als een soort geloofsbelijdenis. Als ik dit hoor denk ik: het kan niet anders… God bestaat….

Hebzucht
Na Eva’s dood begonnen de miljoenen binnen te stromen. Helaas zette hebzucht familie, vrienden en collega’s tegen elkaar op in een voorlopig uitzichtloos lijkende strijd om royalty’s en erkenning. Iedereen wil een graantje meepikken. Eva was altijd van mening dat geld het slechtste in mensen wakker riep. Hoezeer heeft ze gelijk gehad. Johan Bakker: “… Geld, macht, roem, uiterlijkheden, dit alles betekende niets voor Eva..”.
Bakker schreef een zeer gedetailleerd (elk Eva-nummer voorziet hij van kort commentaar en achtergrondinformatie) en hartverscheurend verhaal over een van de kwetsbaarste zangeressen die ik ooit zag.

“Eva Cassidy. De biografie” is voor €19,95 rechtstreeks te bestellen bij internetboekhandel IZB-Ark als je hier klikt (voor meer informatie over IZB-Ark: zie kolom hiernaast).

Uitgave: DoDo - 2012